In oktober 2018 waren we aanwezig bij de Gore-Tex Brand Snowsports Experience. Dit is deel 1 van ons verslag van dat evenement: een “long read” over waterdichtheid, Gore-Tex Infinium, PFC-EC Free DWR coatings, de wind in Groenland en nog veel meer.

Ik overdrijf niet als ik zeg dat Gore-Tex in de outdoor wereld, en daarbuiten, een huis-tuin en keukenbegrip is geworden. Het gebeurt regelmatig dat klanten in een winkel eerder vragen naar “een Gore-Tex-jas” dan naar een jas van bijvoorbeeld Haglöfs, Berghaus, The North Face of andere specifieke merken die het Gore-Tex laminaat gebruiken in hun kleding en/of schoenen. Hoe komt het dat een ‘ingrediënten-merk’ zoals Gore-tex zichzelf beschrijft, in sommige gevallen beter bekend is dan de klanten die ze bedienen? Tijdens de vier seminar sessies en op de pistes van Kaprun kreeg ik de gelegenheid om deze, en vele andere vragen aan de vertegenwoordigers van het merk te stellen.

“Ingrediënten merk”

Ik vond dit een interessante woordkeus. Maar het klopt wel. Gore-Tex produceert namelijk niet zelf producten die ze onder hun eigen naam op de markt zetten. Wat het bedrijf doet is vooral de materialen produceren die veel outdoormerken nodig hebben om goed ademende en sterk waterdichte producten te maken. Maar hoe werkt dat? Wat Gore-Tex doet is complete laminaten leveren aan hun klanten. Een laminaat bestaat in dit geval uit twee of drie lagen die Gore-Tex in opdracht van hun klanten maakt. Gore-Tex ontvangt het textiel in welke kleur de klant wil, passen daar het waterdichte Gore-Tex membraan op toe en voegen daar een derde laag, indien nodig, aan toe. Deze drie lagen worden gelamineerd waarna een DWR-coating (duurzaam waterafstotend) erop wordt aangebracht. Daarna is het aan de klant om het eindproduct te maken. Er zijn verschillende “intensiteiten” zo je wilt, van de laminaten. Van Gore-Tex Pro-kledingstukken zijn zwaar, sterk en robuust, De “Active” laminaten zijn lichter en hebben meer stretch. De Shake Dry-producten zijn extreem licht, waarbij de buitenlaag eigenlijk het Gore-Tex-membraan zelf is. Binnen deze groep producten streeft Gore-Tex de belofte “Guaranteed to Keep You Dry” na.

Waterproofness & Breathability

Daarom is Gore-Tex bijna synoniem geworden voor waterdichtheid. Maar er is eigenlijk veel meer aan de hand. Waterdicht maken is eigenlijk niet zo moeilijk. Het maken van iets dat waterdicht en ademend is, wel. Het ademende vermogen zorgt ervoor dat je niet van binnen nat wordt. Droog blijven van binnen en van buiten is de gouden combinatie, met in het hart daarvan het Gore-Tex-membraan. Het microporeuze membraan heeft poriën die zo klein zijn dat ze waterdruppels tegenhouden maar zijn wel groot genoeg om transpiratievocht door te laten. Dit resulteert in wat we ademend vermogen noemen: de kleding ademt gemakkelijker, en afhankelijk van de lagen die je onder die waterdichte jas draagt, zal je lichaam meer van zijn overtollige warmte verliezen als je actief wordt. Er is natuurlijk altijd een grens echter aan dat ademend vermogen: het is niet alsof je niet zult zweten, zelfs niet met de beste tussenlagen en de hoogste technologie. Het is gewoon fysiologie; het lichaam moet zich ontdoen van die overmatige warmte. Dus ga je zweten. En wat je dus wat je kleding lagen moeten doen, is maximaal die overtollige warmte (in de vorm van transpiratie vocht) wegvoeren van je lichaam terwijl de stoffen zelf zo droog mogelijk blijven. 

Fabric en DWR-coatings

De buitenstof van het kledingstuk en vooral de gebruikte DWR-coatings zijn ook van groot belang voor waterdichtheid en het ademende vermogen. De gebruikte stof, de manier waarop de stof wordt geweven, heeft invloed op hoeveel regen/water er doorheen kan komen, maar de eerste verdedigingslinie is de DWR-coating. Het doel van deze coating is om ervoor te zorgen dat de buitenstof niet verzadigd raakt met water (ook wel “wetting-out” genoemd) omdat dat de ademende werking van deze buitenlaag zal verminderen (de laatste hindernis voor transpiratie-vocht om definitief aan je lichaam te ontsnappen). Wat je zoekt in een goede DWR-coating zoekt is dat het ervoor zorgt dat waterdruppels vormen die zo snel mogelijk van de stof rolt. De stof wordt daarmee hydrofoob en het “afparel effect” wordt daarmee bereikt. Deze discussie over fluor houdende DWR-coatings is een er een die breed wordt gevoerd in de outdoor industrie. In mijn gesprekken met Gore-Tex merk ik dat zij zich zeer bewust zijn van dit probleem. Volgens Christian Mayer, Product specialist Gore-Tex garments, is er helaas geen PFC-vrij alternatief dat even goed werkt als de coatings die ze gebruiken. En in kleding voor extreme (weers)omstandigheden, waar goede waterdichtheid en ademend vermogen het verschil tussen leven en dood kunnen betekenen, wil Gore-Tex geen compromis sluiten ten aanzien van de prestaties van de gebruikte DWR-coating. Dus, bijvoorbeeld in hun Pro-kleding gebruiken ze nog steeds deze niet-milieuvriendelijke DWR-coatings.   In deze maar vooral ook in andere, minder veeleisende productlijnen is er echter een doorlopende zoektocht naar coatings met minder negatieve gevolgen voor het milieu.  In overleg met Greenpeace heeft Gore-Tex vastgesteld welke PFC’s van “Environmental Concern” zijn en welke niet. Het bedrijf heeft dit jaar de eerste kleding geïntroduceerd met “PFC-EC Free” DWR coatings. Daarnaast heeft het zich ten doel gesteld om in 2020 PFC-EC voor 85% uit hun membranen te verwijderen (daar zitten ook PFC’s in), en om in 2023 volledig PFC-EC vrij te zijn. Dat betekent dus niet dat alle PFC’s uit hun materialen verdwenen zijn, maar wel diegene van Environmental Concern. Andere stappen in het duurzaamheid genre zijn gezet met nieuwe verftechnieken. Hierbij worden de vezels zelf gekleurd wat een waterbesparing tot 60% oplevert (en een beter kleurvastheid), en gebruik van meer gerecycled stoffen. Producten gemaakt met deze “nieuwe” methoden zijn al op de markt. Wat in mijn mening wel eens wordt vergeten in de duurzaamheidsdiscussies, waar het vooral gaat over materialen en fabricageprocessen en de directe invloed op het milieu, is de levensduur van een product. Ik denk dat dat misschien wel een van de belangrijkste elementen van duurzaamheid is. Hoe lang gaat iets mee, hoe vaak moet ik iets nieuws kopen? Gore-Tex heeft onderzocht en gevonden dat de gemiddelde gebruiksduur van een Gore-Tex product 5 jaar is. Het verlengen van die duur is cruciaal voor het bedrijf. Het is een belangrijke en fascinerende spanning die elk bedrijf in de outdoor industrie (en daarbuiten) zou moeten voelen en keuze’s in zal moeten maken: tussen het nastreven van high-performance op de relatief korte termijn, en het zoeken naar meer duurzame technieken en oplossingen die misschien op die voorlopige korte termijn net wat minder performance gericht zijn. De gesprekken die ik had met de mensen van Gore-Tex, tijdens de seminars, aan tafel en op de piste waren erg interessant en het is bemoedigend om te merken dat het een prioriteit is voor het bedrijf. Gore-Tex is de grootste leverancier van de beste materialen in de outdoor industry, en is zelfs zo “machtig” dat ze in sommige gevallen hun eigen klanten voorwaarden kunnen opleggen over fabricage en productie. Daarmee is het bedrijf ook in een unieke positie om een echt grote rol te spelen bij het verduurzamen van de outdoor sector. Zoals Spiderman zou zeggen: “With great power comes great responsibility!”

In deel 2 van dit verslag bekijken we Gore-Tex Infinium, de gear die ik gebruikte tijdens de sneeuwsportervaring en het avontuur van Groenland van Stefan Glowacz.