Een aantal weken terug ben ik met mijn twee zoons wezen kamperen in de bossen van Lochem. Daar is weer eens duidelijk geworden dat het belangrijk is goede voorzorgsmaatregelen te treffen tegen tekenbeten. Ondanks deze voorzorgsmaatregelen zijn mijn zoon en ik – helaas – toch gebeten door teken.

Vanwege deze directe aanleiding, maar ook omdat je met zoveel outdoor activiteiten, of het nu hiken, mountainbiken of trailrunnen is, in aanraking kunt komen met teken, ben ik in het onderwerp gedoken. 

Wat zijn eigenlijk de risico’s?

Teken brengen risico’s met zich mee en kunnen (ernstige) ziektes veroorzaken. Het is van belang dat iedereen op de hoogte is over deze risico’s en over de beste bescherming tegen de teek.

Teken kunnen je mogelijk besmetten met de ziekte van Lyme of met het TBE-virus dat kan leiden tot hersen(vlies)ontsteking. Het is daarom altijd belangrijk om je goed te beschermen tegen teken.

Wat moet je weten over teken?

• De teek is het meest actief bij een temperatuur vanaf  8° Celsius
• De teek komt het meest voor in hoog gras, bos, parken, duinen en heide
• Teken kunnen niet springen of vliegen en laten zich ook niet uit bomen vallen
• Vaak bereikt de teek het lichaam via de voeten en onderbenen
• Een teek kan tot drie dagen op het lichaam verblijven
• Vaak wordt een tekenbeet niet direct opgemerkt, wanneer een teek zich vastbijt verdooft zij de plek met haar speeksel
• De teek zuigt zich dan vol met bloed, maar laat ook mogelijk bacteriën, virussen en parasieten achter

Borrelia-bacterie

Veroorzaker van de ziekte van Lyme

• +/- 20% van de teken op Nederlandse bodem zijn besmet met de Borrelia bacterie
• Alleen deze besmette teken kunnen de ziekte van Lyme veroorzaken
• 27.000 Nederlanders worden jaarlijks gediagnosticeerd met de ziekte van Lyme
• Jaarlijks worden 1,2 miljoen Nederlanders gebeten door een teek

TBE-virus

Tick-Borne Encefalitis)

• Teken kunnen ook het TBE-virus (tick-borne encefalitis) overbrengen, dat kan leiden tot hersen(vlies)ontsteking
• Teken die het TBE-virus overbrengen komen veel voor op vakantiebestemmingen in Oost-Europa, Zuid- en Oost-Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Tsjechië en Zuid-Scandinavië
• Het virus is ook dichter bij huis aangetroffen, namelijk op de Sallandse Heuvelrug en de Utrechtse Heuvelrug
• Bij besmetting met het TBE-virus kunnen griepachtige verschijnselen zoals koorts, misselijkheid en hoofdpijn ontstaan, zo’n 1 tot 2 weken na de beet. Deze klachten duren gemiddeld 5 tot 10 dagen
• In zeldzame gevallen ontwikkelt het ziektebeeld zich verder en wordt het centraal zenuwstelsel aangetast. Hierbij kan een hersen(vlies)ontsteking ontstaan met kans op blijvend letsel
• Ongeveer 1 tot 2 % van de patiënten die besmet raken met het TBE-virus overlijdt

Er zijn geen specifieke medicijnen tegen teken-encefalitis en de ziekte van Lyme. Daarom zijn preventieve maatregelen belangrijk om tekenbeten te voorkomen.

Waar komt het teken-encefalitisvirus voor?

Het TBE-virus  komt voor in delen van Europa, waaronder Duitsland en Oostenrijk, in Rusland en bepaalde gebieden in Centraal-Azië. In Europa zijn ongeveer 2000 patiënten per jaar en in Rusland 10.000. In Nederland is het virus alleen in teken gevonden op de Sallandse Heuvelrug en Utrechtse Heuvelrug. Er zijn enkele patiënten die het virus in deze gebieden in Nederland hebben opgelopen. Het RIVM onderzoekt, samen met andere organisaties, de verspreiding van het TBE-virus en hoe groot het risico is om in Nederland teken-encefalitis op te lopen.

Vaccinatie tegen TBE

Het virus wordt door besmette teken overgedragen naar de mens. Er is een vaccin dat voor 95% bescherming geeft. Mensen die lange tijd verblijven in gebieden waar teken-encefalitis veel voorkomt, kunnen zich laten vaccineren. Dit wordt bijvoorbeeld aangeraden voor verblijf in delen van Midden- en Oost-Europa. Op de website van de Landelijke Coördinatie Reizigersadvisering staat vermeld in welke landen/gebieden vaccinatie geadviseerd wordt. Vooralsnog is er geen reden om in Nederland te vaccineren.

Hoe voorkom je een tekenbeet?

1. Bedek de huid zoveel mogelijk met kleding, draag geïmpregneerde sokken zoals de Care Plus® Bugsox, draag dichte schoenen en stop je broek in je sokken
2. Onbedekte huid bescherm je door een tekenwerend middel, zoals Care Plus® Anti-Teek, aan te brengen of Care Plus® DEET
3. Na bezoek aan een risicogebied (bos, park, duinen, tuin en heide) is het belangrijk het lichaam zorgvuldig te controleren op tekenbeten
4. Een andere voorzorgsmaatregel die je kunt nemen is je laten vaccineren tegen het TBE-virus. In Nederland kunnen vaccinatiebureaus TBE-vaccinatie aan reizigers aanbieden

Toch gebeten?

Verwijder de teek gewoon zo snel mogelijk met een speciale tekenverwijderaar.

Niet elke tekenbeet leidt tot de ziekte van Lyme of TBE, maar de kans op besmetting bestaat wel, dus let altijd op. Het is aan te raden om de datum en beetplek in je agenda te noteren. Houd tot drie maanden na de tekenbeet de huid rond de beet in de gaten en waarschuw je huisarts bij verdachte symptomen.

Bron: Care Plus & RVIM

Care Plus producten ter preventie en behandeling

Care Plus Anti-Teek 100 ml

• Spray op basis van 30% Eucalyptus Citriodora olie (Citrodiol)
• Geschikt voor kinderen vanaf 3 maanden
• Biedt tot 6u lang bescherming tegen teken

Care Plus DEET 30%, 40% of 50% 100 ml

• Sterk anti-insect middel op basis van DEET
• Biedt tot maximaal 5u bescherming tegen teken

Bugsox Adventure

• Healthguard® geïmpregneerd met permetrine
• Comfortabel bij hoge en lage temperaturen
• Naadloos
• Bamboeviscose houdt de voeten langer fris
• Ademend en snel drogend (Coolmax®)
• Geschikt voor wandelingen of trektochten op elk type terrein

Tick Out Tick Remover

• Verwijdert de teek snel, veilig en eenvoudig
• Speciaal ontwikkelde grijpbek (ook voor nimfen)
• Minimaal risico de teek te beschadigen.
• Inclusief twee alcoholdoekjes voor het ontsmetten van de beetplek na het verwijderen van de teek.