Alle zwemfoto’s door Hayco Volkers

Laat ik meteen de vraag uit de titel beantwoorden. Ten eerste, open water is meestal niet vies. Ten tweede, jaaaa, het is leuk! Oké, terug naar september 2008, ja-ren-lang had ik niet gezwommen. Ik zat een lang weekend in een hotel, en waarom weet ik niet maar ik had mijn zwemshort meegenomen. In een sportschool zul je me nooit tegenkomen, in de fitnessruimte van een hotel evenmin. Maar in het hotelbadje van een meter of 12 heb ik drie ochtenden heerlijk baantjes getrokken. Ik vond het zo leuk dat ik niet begreep waarom ik niet eerder op het idee was gekomen om dat thuis in Amsterdam te doen, sindsdien zwem ik meerdere keren per week in het zwembad. Maar, dat was nog niet genoeg, het kon nog leuker. Ik ging eens bij een triathlon kijken. En per toeval stuitte ik op internet op een open water evenement: Het rondje KNSM-eiland. Omdat ik verhinderd was voor alle kwalificaties voor die wedstrijd, kon ik niet deelnemen. Toen heb ik me aangemeld als vrijwilliger, zo kon ik het van dichtbij meemaken. Diezelfde zomer nog, zwom ik wel de Amstelswim, van bijna buiten de stad, door de Amstel, onder 6 bruggen naar de Stopera midden in Amsterdam. Fantastisch! Vriendelijke organisatie, leuke deelnemers, enthousiast publiek en prachtig ‘decor’. En zo had ik er een hobby bij. Open water zwemmen geeft enorm veel voldoening. Zelfs de relatief korte Zeemijl van Bloemendaal maakte op mij veel meer indruk dan m’n eerste halve marathon.

Tekst gaat verder onder fotogalerij

Open water vs. Zwembad

Open water zwemmen is zeer gevarieerd. De evenementen vinden plaats in heel verschillende omgevingen: kleine en grote rivieren, kanalen, door grachten in binnensteden, over meren, in de Noordzee. Voor de amateur zijn individuele sporten vaak een strijd tegen zichzelf of de klok. Bij open water zwemmen kunnen de elementen ook nog een geducht tegenstander zijn. Water is steeds anders: zoet of zout, aangenaam of koud, stadiepte of peilloos, met of zonder golfslag, veel of weinig stroming. En ook al lig je grotendeels onder het wateroppervlak, toch moet je rekening houden met wind en zon. Het is dus heel anders dan banen zwemmen in een zwembad. Je zult door alle factoren waarschijnlijk in open water wat langzamer zwemmen dan in een zwembad. Want, je kunt je niet ieder baantje afzetten tegen de kant; de golfslag kan je dwingen je slagfrequentie en slaglengte aan te passen; en door golfslag en wind kun je soms maar aan één kant ademhalen. Je zult je moeten aanpassen aan de omstandigheden.

Oriëntatie

Het belangrijkste verschil is dat je je moet oriënteren, en dat valt niet altijd mee. Het zicht onder water is in Nederland meestal beperkt tot een paar meter, soms kun je je uitgestrekte hand niet eens zien. Er is geen zwembadbodem onder je, met rijen tegeltjes of voegen of de zwarte lijn om te volgen. Ook de badlijnen op het wateroppervlak liggen vaak maar langs een klein stukje van de route, bij start en finish. Wel ligt er om de zoveel meter een fel gekleurde boei, maar de volgende boei is niet altijd direct duidelijk zichtbaar vanwege de golven. Soms moet je je slag even ‘uitgebreid’ onderbreken voor een hopelijk goed getimed kijkmoment. In het slechtste geval moet je een paar slagen schoolslag doen. TIP: Probeer je te oriënteren op een boom of gebouw achter die volgende boei. Die mag best een beetje links of rechts van de boei staan, dan hou je gewoon wat rechts of links aan. Dit maakt het kijken tijdens het zwemmen een stuk eenvoudiger, de kijkmomenten zijn dan korter en daardoor beter met de zwemslag te combineren: je kijkt recht vooruit, vlak voordat je opzij ademhaalt.

Kou

Het kan ‘frisjes’ zijn in buitenwater. Maar gelukkig is dat vooral een kwestie van gewenning. Het helpt als je regelmatig een koude douche neemt en zoveel mogelijk in buitenbaden zwemt.

Paniek

Het kan voorkomen dat je door de kou even gaat hyperventileren of dat je in (lichte) paniek raakt, door de golfslag, één of meer slokken water die je ongewild binnen krijgt, of een moment van angst voor de diepte of voor ‘zeemonsters’. In dat geval: ga even schoolslag zwemmen, hoest, kuch, spuug, en adem vooral goed uit. Je zult zien dat je snel weer verder kunt. Je kunt het voor een deel voorkomen door tijdens het zwemmen op je zwemtechniek te focussen, of slagen te tellen en zodoende geen andere gedachten binnen te laten.

Zwemtechniek, efficiency & snelheid

Hier ga ik kort over zijn, dit kunnen anderen beter uitleggen dan ik. Maar hoe beter je techniek en conditie, hoe meer plezier. Leslie Thomas heeft een aantal zeer duidelijke en praktische video’s over open water zwemtechniek. Verder heb ik veel opgestoken van een borstcrawlcursus van 8 lessen bij personal swimming (je krijgt les van voormalig olympisch topzwemmers). Swimclinics, Mijn Zwemcoach van de KNZB en Swim Smooth kunnen je ook verder helpen. Twee artikelen uit het NTB bondsblad ‘Transition‘ zijn de moeite van het lezen waard:

• OPEN WATER ZWEMMEN: TRAINING, TECHNIEK EN TACTIEK (1)
• OPEN WATER ZWEMMEN: TRAINING, TECHNIEK EN TACTIEK (2)

En er is onderzoek gedaan naar de preventie van een veel voorkomende schouderblessure bij zwemmers, doe er je voordeel mee.

Veiligheid

Ook als je met meerderen bent is het van groot belang je goed voor te bereiden en goed op te letten tijdens het zwemmen. Als zwemmer ben je de meest kwetsbare verkeersdeelnemer op het water. Ga er maar vanuit dat o.a. motorbootbestuurders, jetskiërs, zeilers, surfers en roeiers jou niet zien. Daarnaast loeren er nog andere gevaren in het water: onderkoeling, kramp, onwel worden. En er zijn potentieel gevaarlijke constructies zoals: sluizen, bruggen, kribben, pieren, steigers enz.. Wees je hier goed van bewust. Wanneer je aan een evenement deelneemt hoef je je hier een stuk minder druk om te maken: Reddingsbrigade, Brandweer, EHBO, Rode Kruis en vrijwilligers maken het veiliger. Ga je trainen in open water, check dan de kwaliteit en temperatuur vantevoren.

Checklist

• Tetanus vaccinatie
• Lidmaatschapsbewijs KNZB / NTB + daglicentie
• Bewijs van inschrijving evenement
• Buitenthermometer
• 1x banaan o.i.d. om een half uur voor de start te eten
• Badslippers
• 2x zwembroek / badpak
• 2x zwembrilletje (met getinte of spiegelende lenzen met UV-bescherming)
• Setje oordoppen (ook tegen de kou) mijn favo: oordopjes aqua van de HEMA
• 2x badmuts, felle kleur voor de veiligheid (meestal is het toegestaan er 2 te dragen)
• Anti-zonnebrandmiddel en lippenbalsem met UV-bescherming
• Pot uierzalf/vaseline o.i.d. om je in vetten tegen schuurplekken en kou (denk aan oksels, liezen, nek/hals/schouders, borst, rug)
• Zwemboei
• Zeep / douchegel / shampoo / desinfecterende handgel
• 2x handdoek (1 om je meteen na afloop af te drogen en evt. vetresten te verwijderen, en dan heb je nog 1 schone voor na de (warme) douche)
• Warme kleding: (lang) thermo-ondergoed, muts, handschoenen
• Blikje cola voor na afloop (schijnt te helpen tegen ziek/verkouden worden, zeggen ze…)
• Bidon water/sportdrank
• Eten voor na afloop
• Vuilniszak of plastic tas voor vieze/natte spullen
• Reddingsdeken

En voor effectievere training en tegen de verveling in het zwembad kun je meenemen: zoomers (mini-zwemflippers), pull-buoy, zwemplankje.

Tekst gaat verder onder fotogalerij

Open water zwemevenementen

Er zijn meerdere organisaties die zwemevenementen organiseren. Een vrij volledig overzicht vind je op de agenda van Nederlands OpenWater Web. Voor een deel van de evenementen is lidmaatschap en/of daglicentie van de Koninklijke Nederlandse Zwembond of Nederlandse Triathlon Bond vereist. Lidmaatschap van de KNZB kan alleen via een zwemvereniging. Van de NTB kun je ook individueel lid worden. Van beide lid worden is niet nodig, ze hebben een samenwerkingsverband. LET OP: soms is lidmaatschap ook verplicht voor deelname aan onafhankelijk van de KNZB en NTB georganiseerde evenementen. Voor sommige evenementen dien je je in te schrijven via On-Line Open Water Inschrijf Systeem (OLOWIS).

Benodigde snelheid

Er zijn evenementen met een tijdslimiet, meestal is dat 30 minuten per kilometer. Het is echter prettiger als je wat sneller kunt zwemmen. Met een gemiddelde snelheid van 3km/u lig je bij KNZB wedstrijden in de achterhoede van het deelnemersveld, en bij NTB- en onafhankelijke evenementen ergens in het midden. Houd er wel rekening mee, zoals hierboven uitgelegd, dat je in open water waarschijnlijk wat langzamer zwemt dan in het zwembad.

De mooiste Nederlandse open water zwemtochten en -wedstrijden

• Lektocht
• Zeemijl van Bloemendaal
• Rotterdam Swim
• Haringvlietoversteek
• Nautische Mijlen
• Zwem2mijl
• Jan de Koele zwemtocht
• Zwemmeland
• Rijntocht
• Nautische Mijl van Dokkum
• Oude IJssel zwemtocht
• Vrije Slag Door Zutphen

Ook in het buitenland is veel moois te zwemmen, enkele voorbeelden: NYC Swim (diverse events, let op de kwalificatie-eisen), Bosporusoversteek, Christiansborg Rundt in Kopenhagen, Great Swim (diverse events in Verenigd Koninkrijk).

Inspiratie

Ben je geïnteresseerd in  de verhalen en prestaties van andere open water zwemmers, check dan: Diana Nyad, Maarten van de Weijde, Edith van Dijk, Daan Glorie, Ferry Weertman (Hou hem in de gaten op de O.S. in Rio), Sharon van Rouwendaal (Hou haar in de gaten op de O.S. in Rio). Lange open water zwemfilms zijn: Other Shore movie, Big River man, Driven.

Zwemvakantie

Ben je inmiddels zwemverslaafd en kun je er echt geen genoeg van krijgen, ga dan op zwemvakantie met bijvoorbeeld Swimtrek, Swimming Holidays in Finland of Strel Swimming Adventures.