We ontmoetten Kees-Jan van der Klooster bij hem thuis, terug in Nederland, net terug vanuit Kaprun, de auto nog vol gepropt met o.a. zijn zitski en een verzameling Fischer ski’s waar je je vingers bij kunt aflikken. Kees-Jan ken ik nu sinds het najaar 2013, toen ik voor NOC*NSF een serie videoportretten mocht maken van Paralympische ski -en snowboarders op weg naar de Paralympische Spelen Sochi in 2014. 5 dagen lang zat ik langs de piste in Hintertux, crampons onder mijn voeten die zich vastbeten in het ijs van de gletsjer. Ik raakte toen danig onder de indruk van de buitengewoon gedreven mens en atleet Kees-Jan. Kees-Jan liep een dwarslaesie op bij een snowboardongeluk in 2001 en raakte verlamd vanaf zijn middel. De sneeuw bleef trekken en begin 2004 deed hij zijn eerste wedstrijd, deze keer in een zitski, en sindsdien heeft hij zich ontwikkeld tot een zitskiër van wereldklasse. Hij won o.a. de X-Games in 2008 met een legendarische jump bij de laatste kicker richting de finish. “KayJay vander Kloester launches for gold and sticks the landing in high definition!!!!!” riep de commentator. Gezeten langs de traingingspiste op de gletsjer genoot ik van de enorme snelheid en hyper lage carve bochten waarmee Kees-Jan langs me schoot. Daarna spraken we elkaar regelmatig, over het leven, zijn werk met gehandicapte kinderen via KJProjects, het bedrijf waarmee hij rolstoel vaardigheid trainingen geeft maar ook werkt aan de beeldvorming van mensen met een handicap. Zo zei hij toen: “In al die jaren met deze handicap heb ik gemerkt dat er een te laag verwachtingspatroon is van wat je kan, en misschien zelfs een overwaardering is van wat je doet. Ik zie dat als schadelijk voor de ontwikkeling van mensen met een handicap.” We spraken ook over de sport, de Paralympische Spelen in Sochi die een teleurstelling werden en de schitterende film Enabled, van filmmakers Allard Faas en Chilo Oostergetel. Met Bibian Mentel, Paralympisch Snowboard kampioen en een aantal pro-freeriders ging hij heliskiën bij Zermatt. Bij een van de afdaling kwam Kees heel naar ten val, tolde de berg af waarbij hij 30 keer over de kop sloeg en o.a. zijn biceps in zijn rechter arm afscheurde. Kees-Jan rijdt zijn hele leven op de limits van wat kan, en hij is ook echt over die rand gegaan. En daarom wilde ik hem voor GearLimits ook heel graag spreken, over de gear die hem in staat stelt die rand op te zoeken, en dat wat hem beschermt als hij eroverheen gaat. Dit is het eerste deel van dat interview, waarin we spraken over “The Machine” , zijn ski’s, waxen, belaag en slijpen. Alles wat er voor moet zorgen dat hij met nog meer controle nog harder kan gaan.

“The Machine”

Om te beginnen vroeg ik Kees-Jan wat hij vond van ons credo dat goed gear leidt tot betere prestaties, meer fun en veiligheid. Kees-Jan beamde dat van harte en begon te vertellen over de zitski, in zijn woorden “een waanzinnig mooi apparaat”. De zitski bestaat uit een op maat gemaakte carbon kuipje waar hij heel stevig in zit ingesnoerd. In Japan is hij ingelaserd en de carbon kap is gemaakt door het bedrijf Woody Cookie. Doelstelling was om zo veel mogelijk seconden te kunnen winnen voor de reuze slalom, super G en afdaling waarop KJ zich specialiseert. Het frame onder die kuip is een indrukwekkend ding. Gebouwd door het Japanse Nissin Sports is het echt een mechanisch hoogstandje. Heel praktisch aan de ene kant, met een druk mechaniek die de stoel op doet veren zodat de stoeltjeslift eronder kan, en complex aan de andere met een demper van HK Suspensions (met kennis uit de motorsport) dat bestaat uit een veer en demper die gevuld is met olie (waarvoor een oliereservoir is geplaatst naast de demper) en op druk wordt gebracht met nitrogas. Deze is op verschillende manieren afgesteld kan worden op de sneeuw / piste omstandigheden. Er zijn variaties in de veren, hij experimenteert met progressieve en linieare varianten die elke op een andere manier klappen opvangen. De veer is eigenlijk wat inveert en terug duwt, de demper is dat wat de schok absorbeert. De juiste afstelling is essentieel voor de “wegligging” van de ski, zoals KJ het noemt. Het is niet de laatste keer dat hij de vergelijking met auto’s en autoracen zal gebruiken. Eerder vergeleek hij zitskiën ook wel met karten, laag bij de grond, enorme g-krachten in bochten. De manier waarop hij de “bak” in bochten tegen de sneeuw aan duwt heeft daar inderdaad veel van weg.

Het belang van wax

Van de voet van het frame, dat in normale skibindingen past, dalen we af naar de ski’s waar KJ gebruik van maakt. Fischer is sponsor van de ski’s van KJ, en levert eigenlijk dezelfde ski’s als voor valide skiërs. Verschil is wel dat KJ de bindingen van de zitski verder naar voren op de ski laat plaatsen. Reden hiervoor is dat hij meer druk voorop de ski nodig heeft omdat hij niet makkelijk zijn gewicht naar voren kan brengen zoals een valide skiër dat wel zo kunnen. “Als je een bocht in wilt zetten, begin je vooraan in de ski…als je te weinig druk voorin de ski kan krijgen op het moment dat je de bocht in wilt zetten dan loop je op den duur achter de feite aan.” Vooral kijkend naar de tijd die je hebt tussen de poortjes moet je strak en snel bochten kunnen inzetten. Heel bepalende voor die snelheid, en een kunst op zich is hoe de ski is gewaxt. KJ legt uit hoe de temperatuur van de sneeuw eigenblijk bepalend is voor welke wax je je ski mee behandeld. Zaak is dus voor atleten die op zijn niveau presteren, veel verschillende soorten wax ter beschikking te hebben. Bij wedstrijden zorgt daar een professionele waxman voor, maar de avond voor trainingen waxt KJ veelal zelf zijn skis. Bij onze eerste kennismaking heb ik hem aan het werk gezien, gefocust op zijn werk, het warm inwaxen van de ski, het afschrappen van de wax en het uitborstelen. Dat laatste is van groot belang, want het gaat vooral om de wax die in de poriën van de ski gaat zitten. Teveel wax bovenop de ski vertraagd eigenlijk alleen maar. Wat bij veel verhuurdepots machinaal gebeurt doet KJ met de hand. Elke avond, en meerdere paren ski’s. Ik geef het je te doen. Maar, hoe vaker je waxt, hoe sneller de ski uiteindelijk wordt.

Structuur in belaag

Van de poriën gaat het over naar het belaag. De onderkant van je ski of board waarin een structuur zit. KJ verteld dat de structuur van het belaag ongelofelijk belangrijk is, eigenlijk vergelijkbaar met het profiel van een autoband. Net als soorten wax zijn er veel verschillende soorten structuur die je in je boord kunt laten zetten. KJ laat zijn ski’s doen bij MK SkiService die een machine heeft die ruim 1000 verschillende structuren in je belaag kan zetten. De reden voor verschillende structuren in belaag heeft te maken met de structuur van de sneeuw: “Als je een vochtige natte sneeuw hebt, zal je meer water moeten uitvoeren omdat je anders met je ski ook een soort auqaplanning krijgt en dat betekend dat je een diepere structuur nodig hebt in je belaag.” Voor verschillende sneeuwcondities heb je verschillende soorten structuren in je belaag. Daarom hebben de pro’s meerdere paren ski’s mee, om voorbereid te zijn op verschillende sneeuwcondities. En die verschillende ski’s variëren niet alleen in de structuur van het belaag, maar ook de verschillende kanten.

Op het scherpst van de snede

Als slot praten we uitgebreid over het slijpen van je ski’s. Er zijn volgens KJ eigenlijk twee belangrijke hoeken die geslepen moeten worden. De ene heeft te maken met hoe snel je de ski (of board) van de ene naar de andere kant kunt brengen, dus hoe gemakkelijk je een bocht kan inzetten, en de tweede hoek heeft te maken met hoeveel grip de ski kan houden. KJ begint bij de onderkant van de ski. Als de onderkant ten opzicht van de rand een hoek van 90 graden heeft, kan het zijn dat het lastig is om de ski van zijn kant te laten komen.  KJ laat zijn ski’s in een hoek van 1/2 graad slijpen. Daardoor wordt het een zogenaamde “hangende kant” en kan je bochten eenvoudigweg sneller inzetten. Daarnaast is heel belangrijk hoe de zijkant dan is geslepen. Als je wel een hangende kant laat slijpen maar verder niks, dan wordt eigenlijk de kant van de ski bot. Daarom laat je ook de zijkant in een hoek slijpen, waardoor de kant van de ski bij elkaar minder dan 90 graden wordt, en dus scherp. (Het ongeluk van Bode Miller onlangs maakte weer pijnlijk duidelijk hoe scherp een ski kan zijn. Bij een val op de Super G tijdens het WK 2015 in Vail-Beaver Creek sneed Miller met zijn ene ski in de knieholte van het andere been in de hamstring band. Maar zonder zulke scherpe ski’s zou hij nooit de grip kunnen houden die nodig is op dat topniveau KJ laat zijn kanten slijpen op 3 graden en de combinatie met de 1/2 graad aan de onder-hangende kant bepaalt dus hoe veel grip de ski heeft. Hoe scherper hoe meer grip, maar ook hoe sneller de kant weer bot kan worden. Daarom slijpen KJ en zijn collega’s eigenlijk elke dag hun randen. Daarvoor zijn er tooltjes waarin de gewenste hoek al is aangebracht en die ze eenvoudigweg langs de rand halen om de “bramen” er weer uit te halen en de ski scherp te houden.

Gear for Gear

Conclusie is al dat er veel gear mee moet voor zijn gear. Heel veel verschillende soorten wax, vijlen en slijptools, borstels op accuboormachines, wax strijkbouten enzovoorts. Wat ik ook een mooie toevoeging aan dit verhaal vond was KJ’s verhaal over “start poedertjes”. Die poeder strooien zo op de ski en borstellen ze met een speciaal borsteltje in het belaag. Die blijft er maar een paar honderd meter op zitten maar zorgt voor nog meer glij vermogen en daardoor een nog snellere start. Zo’n potje kan 120 euro kosten: dus heel kwistig moet je daar ook niet mee strooien en de recreatieve skier hoeft zich hier geen zorgen over maken. Onderhoud van je ski’s is een dure hobby.

Een complex en fascinerend combinatie van demping, wax, belaag en scherp geslepen randen, allemaal afgestemd op het terrein, temperatuur en type sneeuw om een maximale prestatie neer te zetten. Wetenschap, engineering en kunst tegelijk. En soms toch niet voldoende om de ambitie van KJ bij te houden, de crash waar we eerder over spraken bracht ons op het onderwerp van bescherming. Wordt vervolgd in deel 2 van het interview met Kees-Jan van der Klooster.